🎊 Zamach Majowy I Rządy Sanacji

NOTATKA. Temat: ZSRS – imperium komunistyczne. 1. Utworzenie w 1922 roku Związku Socjalistycznych Republik Sowieckich (ZSRS) 2. Rządy Józefa Stalina a) po śmierci Włodzimierza Lenina przywódcą ZSRS zostaję Józef Stalin b) w latach 1936-1938 przeprowadził tzw. wielką czystkę w wyniku której uwięził lub wymordował przeciwników c) wykorzystując propagandę wprowadził kult Dzień dobry, zapraszam na dzisiejszą lekcję.Zamach majowy i rządy sanacji.Najważniejsze pojęciasanacjaautorytaryzm „ Uzdrowienie ” System rządów w Polsce w latach 1926–1935 Obóz polityczny w PolsceSystem władzy oparty o autorytet Zachowanie pozorów demokracji Opierał się np. na silnym przywódcyPrzyczyny zamachu majowego Odsunięcie Piłsudskiego od władzyCzęste zmiany Zamach majowy i rządy sanacji - quiz dla klas siódmych Test. autor: Romualdtubis. Klasa 7 Historia II Rzeczpospolita. Czasy Gomułki - Rządy Gomułki mała Decyzja ta była skutkiem przewrotu majowego marszałka Józefa Piłsudskiego - zbrojnego zamachu stanu, który rozpoczął trzynastoletnie autorytarne rządy sanacji. polskie radio 24 jedynka 1956 r. - wystąpienie Chruszczowa, w którym potępił kult Stalina oraz ujawnił jego zbrodnie. Cały czas narastał niepokój w społeczeństwie, więc wprowadzono powierzchowne reformy ustrojowe, takie jak: amnestia. dla więźniów, w obiektywny sposób zaczęto przedstawiać AK, niektórych komunistów usunięto z aparatu władzy. Przyczyny Zamachu majowego ze strony zwolenników Piłsudskiego: Biedny i zacofany kraj, Kryzys gospodarczy, Rozdrobnienie sejmu, Przyczyny Zamachu majowego ze strony Piłsudskiego: Maj 1926r.-powrót Piłsudskiego do życia politycznego. Konieczność wprowadzienia sanacji (uzdrowienia politycznego) 11 maja-warszawskie antyrządowe manifestacje zwolenników Piłsudskiego. 12 maja- początek przewrotu majowego. 14 maja- dymisja prezydenta Stanisława Wojciechowskiego i premiera Witosa. Rola pieniądza w gospodarce - Instytucje rynku finansowego- wybrane - Formy pieniądza - Synonimy i antonimy - ćwiczenia - Focus 1 unit 2 Zamach majowy 1926r. - Group sort. Przyczyny zamachu majowego: Rosnące bezrobocie, Częste zmiany składu rządu, Skłócona scena polityczna, Kryzys gospodarczy, Wojna celna z Niemcami, Rozczarowanie społeczeństwa niepodległym państwem, Powołanie 10 maja 1926r. rządu Wincentego Witosa, Polityczne skandale i korupcja, Przebieg zamachu Zamach majowy miał miejsce w roku: Preview this quiz on Quizizz. Zamach majowy miał miejsce w roku: Sanacja, zamach majowy. DRAFT. 7th grade. 0 times. History. II. RZĄDY SANACJI W POLSCE 25 1. ZAMACH MAJOWY JÓZEFA PIŁSUDSKIEGO Przypomnij, jaką rolę odgrywał Józef Piłsudski w życiu politycznym Polski po zakończeniu wojny. Wymień główne partie polityczne Polski lat 30. i ich przywódców. Przypomnij, jaka była sytuacja gospodarcza Polski w pierwszych latach niepodległości. Study with Quizlet and memorize flashcards containing terms like 26 stycznia 1919, 20 luty 1919, 17 marca 1921 and more. IDJs. Видання IPN укр Strona główna Historia z IPN Historia z IPN Po zamachu majowym faktyczna władza znalazła się w rękach Marszałka Piłsudskiego. Zwycięzca nie ogłosił jednak objęcia rządów dyktatorskich. Ograniczył się jedynie do zalegalizowania dokonanego przewrotu. Józef Piłsudski w otoczeniu najbliższych współpracowników na moście Poniatowskiego, 12 maja 1926 r. Na czele nowego rządu stanął desygnowany przez Piłsudskiego Kazimierz Bartel. Piłsudski nie przyjął również godności prezydenta, wybrany 31 maja na to stanowisko przez Zgromadzenie Narodowe (otrzymał 292 głosy, a jego kontrkandydat, wojewoda poznański Adolf Bniński, 193). Dzień później prezydentem, również na wyraźne życzenie Marszałka, został Ignacy Mościcki, światowej sławy chemik, z polityką, pomimo uczestnictwa w ostatnim dziesięcioleciu XIX stulecia w działalności socjalistycznej, nie mający wówczas nic wspólnego. „Zmniejszenie łajdactw” Piłsudski jeszcze w czasie zamachu deklarował, iż: „nie może być w państwie za wiele niesprawiedliwości względem tych, co pracę swą dla innych dają, nie może być w państwie – gdy nie chce ono iść ku zgubie – za dużo nieprawości”. Decyzja polityczna w głoszonych przez niego publicznych deklaracjach przybrała zatem postać dążenia do przeprowadzenia „przełomu moralnego”, co zamierzał uczynić poprzez „zmniejszenie łajdactw i utorowanie drogi uczciwości”. Był to, innymi słowy, program „moralnej sanacji”, od którego to terminu ukuta została nazwa całego wspierającego Marszałka obozu politycznego. Pierwszym bezpośrednim skutkiem zamachu majowego stało się istotne ograniczenie praw parlamentu na korzyść władzy wykonawczej, a przede wszystkim prezydenta. Nową regulację prawną przyniosła, uchwalona 2 sierpnia 1926 r., tzw. nowela sierpniowa. Była to w istocie znacząca korekta ustawy konstytucyjnej. Przewidywała ona, że prezydent będzie dysponował prawem rozwiązywania sejmu i senatu przed upływem kadencji oraz upoważniono go do wydawania rozporządzeń z mocą ustawy (rozporządzenia te obowiązywały w przypadku nieuchylenia ich przez sejm, prezydent bowiem mógł posługiwać się tą procedurą w czasie, gdy parlament nie obradował). Inna, istotna zmiana, dotyczyła trybu uchwalania budżetu. Według noweli, o ile nie został on uchwalony w ściśle określonym czasie, to miał obowiązywać w brzmieniu projektu rządowego. Nowela sierpniowa była generalnym wstępem do zmiany konstytucji. I choć obserwatorzy sceny politycznej zakładali, iż do wydarzenia tego dojdzie już po najbliższych wyborach, to obozowi rządzącemu udało się tego dokonać dopiero w 1935 r., tuż przed śmiercią Piłsudskiego. Ożywienie gospodarcze Ci wszyscy, którzy opowiedzieli się po stronie Marszałka, wierzyli nie tylko w uzdrowienie życia publicznego, ale też realną poprawę warunków bytowania. W tym przypadku w sukurs wewnętrznym przeobrażeniom przyszła, skrupulatnie przez gospodarkę polską wykorzystana, poprawa światowej koniunktury. Wzrosło zainteresowanie Polską ze strony kapitału zagranicznego, co zaowocowało uzyskaniem najwyższej w okresie międzywojennym pożyczki (tzw. stabilizacyjnej w wysokości 62 mln dolarów i 2 mln funtów szterlingów). Ona to, wraz z wyraźnym przypływem obcych kapitałów, wpłynęła na widoczne unowocześnienie produkcji i wyraźne ożywienie gospodarcze. Był to zresztą okres, w którym Polska zdobyła się na poważny wysiłek inwestycyjny, czego przejawem stała się przede wszystkim rozbudowa miasta i portu w Gdyni. Zdecydowanie, w skali kraju, ożywiło się również budownictwo mieszkaniowe. Na wsi zaś znacznie wzrosło tempo parcelacji. Rosły, innymi słowy, pokłady społecznej nadziei. „…nie polityką partii Polska może się dźwignąć” Nowa ekipa umiejętnie dyskontowała te nastroje i systematycznie umacniała swą władzę. Służyło temu i poszerzanie uprawnień organów wykonawczych, i utwierdzanie wpływów sanacji w wojsku oraz administracji (po przeprowadzeniu wymiany kadry urzędniczej, co opozycja określiła mianem „czystek” personalnych), i wreszcie poszukiwanie nowych sojuszników politycznych. Partie lewicy, które – tak jak PPS czy PSL-„Wyzwolenie” – jednoznacznie poparły Marszałka w dniach zamachu, długo żywiły złudzenia, iż Piłsudski, prędzej czy później, dla zdobycia masowej bazy odwoła się do ich pomocy. Odpowiedzią, a zarazem sensacją polityczną, stała się wizyta Marszałka w końcu października 1926 r. w Nieświeżu, rodowym majątku Radziwiłłów. Była to z jednej strony próba odebrania zachowawczej klienteli Narodowej Demokracji, z drugiej symboliczna wręcz oznaka zwrotu na prawo. Aczkolwiek nie do końca. Politycy z prawej bądź lewej strony sceny politycznej zdawali się bowiem nie pamiętać, iż w dwa tygodnie po zamachu Piłsudski mówił: „mam przyjaciół pośród prawicy, mam ich pośród lewicy, ale nie polityką partii Polska może się dźwignąć”. Miast etykietek i programów Piłsudski proponował pracę dla państwa. Na posunięcia Piłsudskiego prawica podążająca za Narodową Demokracją odpowiedziała niebawem. W początkach grudnia 1926 r. doszło do powołania organizacji o charakterze pozaparlamentarnym, która przyjęła nazwę Obóz Wielkiej Polski (OWP). Jej twórca, a zarazem niekwestionowany przywódca obozu nacjonalistycznego, Roman Dmowski, w pewnym stopniu przenosił w ten sposób na grunt polski organizacyjne doświadczenia włoskiego faszyzmu. Od strony programowej natomiast OWP usiłowała odwoływać się do rodzimych, narodowych doświadczeń. Od kwietnia 1927 r. szczególną rolę w nowym ugrupowaniu zaczęła odgrywać jego autonomiczna i wyodrębniona cześć, Ruch Młodych OWP. Rozdźwięk rosnący pomiędzy obozem rządzącym a ugrupowaniami lewicowymi od 1927 r. przejawiać zaczął się tym, iż sanacja zaczęła paraliżować lub utrudniać ich działalność. Z jednej strony starano się wywoływać w ich szeregach rozłamy, co dotknęło przede wszystkim stronnictwa chłopskie i PPS. Z drugiej, zwłaszcza wobec kierunków skrajnie lewicowych, stosowano wymierzone w nie bezpośrednie represje. W ten sposób na przełomie grudnia 1926 r. i stycznia 1927 r. rozpoczęto likwidację białoruskiej Hromady. Wiosną 1927 r. podobny los spotkał komunizującą Niezależną Partię Chłopską. Pierwszy sejm sanacyjny Przywódcy sanacji niezwykle starannie przygotowywali się do nadchodzących wyborów. Ich termin przypadał na wiosnę 1928 r., a emanacją obozu rządzącego miał stać się utworzony specjalnie w tym celu Bezpartyjny Blok Współpracy z Rządem Marszałka Piłsudskiego (BBWR), na czele którego stanął najbliższy współpracownik Marszałka, Walery Sławek. Wybory, poprzedzone przeprowadzoną z ogromnym rozmachem (i ominięciem przepisów) kampanią propagandową, nie przyniosły sanacji spodziewanych rezultatów. W nowo wybranym sejmie zdobyła ona przewagę, stając się tam najliczniejszym stronnictwem, ale do zdobycia większości bezwzględnej, nie wspominając już o niezbędnej dla zmiany konstytucji większości kwalifikowanej, było jej bardzo daleko. W nowym sejmie stosunki pomiędzy partiami lewicy a sanacją uległy dalszemu zaostrzeniu. Temperaturę sporu podniosło zwłaszcza pomyślne przeprowadzenie przez lewą stronę izby wniosku o pociągnięcie do odpowiedzialności przed Trybunałem Stanu ministra skarbu Gabriela Czechowicza, odpowiedzialnego za przekroczenia budżetowe związane z nielegalnym finansowaniem kampanii wyborczej sanacji. Formalnie przed trybunałem stanął minister, faktycznie oskarżano Piłsudskiego. W październiku 1929 r. doszło do kolejnego, znamiennego incydentu. Marszałek sejmu, Ignacy Daszyński, nie wyraził zgody na otwarcie posiedzenia w związku z obecnością na terenie sejmu grupy oficerów. Był to już czas, kiedy coraz bliższym realizacji stawał się plan porozumienia stronnictw lewicy i centrum, by autorytarnym rządom Piłsudskiego przeciwstawić się na gruncie parlamentarnym. Parlamentarna większość bowiem, choć była w stanie obalić rząd, nie dysponowała realną siłą, by przejąć władzę. Ta zaś, acz nieformalnie, skupiała się w ręku Marszałka. Czas Centrolewu Jesienią 1929 r., kiedy to rodził się Centrolew, opozycja zmierzała już do bardziej zdecydowanego działania. Zaognieniu sytuacji politycznej sprzyjał okres gwałtownego załamania się koniunktury gospodarczej. W tej sytuacji akcje Centrolewu, skupiającego trzy ugrupowania chłopskie (PSL-„Piast”, PSL-„Wyzwolenie” i powstałe na początku 1926 r. Stronnictwo Chłopskie), PPS, Narodową Partię Robotniczą i chadecję, wyraźnie zaczęły sanacji zagrażać. Tym bardziej, że opozycja, wobec jałowości poczynań na gruncie parlamentarnym zaczynała, poprzez wiece, bezpośrednio odwoływać się do opinii publicznej. Coraz silniejsze społeczne poparcie dla niej, widoczne zwłaszcza podczas krakowskiego kongresu Centrolewu w czerwcu 1930 r., zmusiło Piłsudskiego do podjęcia zdecydowanej kontrakcji. W końcu sierpnia osobiście stanął on na czele rządu. W kilka dni później prezydent rozwiązał sejm i senat. Krok ten zapowiadał nie tylko nowe wybory. Przywódcy Centrolewu, nie chronieni już immunitetem poselskim, na rozkaz Piłsudskiego zostali aresztowani i osadzeni w więzieniu wojskowym w twierdzy brzeskiej. Tekst stanowi fragment książki „Dawniej to było. Przewodnik po historii Polski” (2019) ►Czytaj całość na portalu Nie możemy zapomnieć o maju 1926 r. Brutalny zamach stanu łamał konstytucję i demokrację. Nie przywróciły ich rządy sanacji. Po I wojnie w Europie wyłoniły się nowe państwa – w tym Polska – w których zapanował dość powszechnie demokratyczny porządek ustrojowy, często wzorowany na konstytucji francuskiej. „Taka była tendencja powojenna, taka moda” – wyraził się Józef Piłsudski. Zresztą jego pozycja Naczelnika Państwa zrodziła paradoks; w powszechnym przekonaniu w wyborach na prezydenta byłby nie do pokonania, a prawica bała się jego hegemonii politycznej. Toteż w konstytucji marcowej z 1921 r. Polityka (3162) z dnia Historia; s. 58 Oryginalny tytuł tekstu: "Jak sanacja zabiła demokrację" Wiesław Władyka Historyk, związany z redakcją „Polityki” od 1985 r., publicysta i komentator. W ostatnich latach najwięcej tekstów pisze razem z Mariuszem Janickim, zebranych w książkach „Brat bez brata. Dokąd prowadzi Polskę Jarosław Kaczyński” (2019) oraz „Cień wielkiego brata. Ideologia i praktyka IV RP” (2007). Współpracuje stale z Radiem TOK FM. Profesor zwyczajny na Uniwersytecie Warszawskim. 2 sierpnia 1926 roku Sejm Rzeczypospolitej uchwalił tzw. nowelę sierpniową, czyli Ustawę zmieniającą i uzupełniającą tzw. konstytucję marcową z 17 marca 1921 r. Przyjęta nowela wzmacniała przede wszystkim pozycję prezydenta. Po zbrojnym zamachu stanu, dokonanym przez piłsudczyków 12 maja 1926 roku, zostały zapoczątkowane rządy sanacyjne. Miały one zaprowadzić nowe porządku i zaradzić rozbiciu parlamentarnemu. Piłsudski wysunął ponadto hasło „sanacji moralnej”, czyli uzdrowienia administracji i gospodarki, natomiast prezydent i rząd zostali zmuszeni do ustąpienia. Na początku czerwca Zgromadzenie Narodowe, czyli obradujące razem Sejm i Senat, wybrał Józefa Piłsudskiego na prezydenta RP, co było o tyle zaskakujące, że właśnie przeciwko parlamentowi wymierzony był niedawny przewrót. Piłsudski nie przyjął wyboru. Stwierdził jednak, że była to legalizacja zamachu. Na prezydenta został w tej sytuacji wybrany Ignacy Mościcki. Utworzony został nowy rząd, zresztą pod nadzorem Piłsudskiego, który został ministrem do spraw wojskowych. W sierpniu Sejm i Senat uchwalił zmianę konstytucji. Dzięki niej miało dojść do zmniejszenia roli parlamentu oraz do wzrostu znaczenia rządu i urzędu prezydenta. Nowela sierpniowa wprowadzała następujące postanowienia: Prezydent uzyskiwał uprawnienia do rozwiązania Sejmu i Senatu przed upływem kadencji. Dotychczas mogło do tego dojść uchwałą Sejmu lub postanowieniem prezydenta, ale tylko za zgodą Senatu. Sejm został pozbawiony prawa do samorozwiązania. Głowa państwa zyskiwała uprawnienia do wydawania rozporządzeń z mocą ustawy. Wcześniej prezydent posiadał jedynie prawo do wydawania rozporządzeń "celem wykonania ustaw i z powołaniem się na nie". Nowela zapewniała prawo wydawania aktów normatywnych o tej samej mocy prawnej co ustawy. Prezydent był więc prawie na równi z izbami ustawodawczymi, jeżeli chodzi o stanowienie prawa. Ograniczone zostały uprawnienia Sejmu w zakresie uchwalania wotum nieufności wobec rządu. Odtąd wniosek o udzielenie wotum nieufności nie mógł być głosowany na tym samym posiedzeniu, na którym został zgłoszony. W efekcie, w okresie między zgłoszeniem wniosku a głosowaniem nad nim istniała możliwość wywierania wpływu na posłów i zmiany ich decyzji. Ustalono kalendarz prac budżetowych Sejmu i Senatu, a w razie jego nieprzestrzegania, jeśli w terminie nie zakończono określonego etapu prac nad projektem budżetu, przechodził on automatycznie z Sejmu do Senatu. Prezydent został nawet uprawniony do ogłoszenia tego budżetu, który przedstawił rząd, jeśli parlament nie uchwalił go w terminie przewidzianym przez ustawę. Uzupełniono artykuł konstytucji zakazujący posłom otrzymywania od rządu korzyści majątkowych. W nowym brzmieniu przewidywano nawet utratę mandatu poselskiego, jeśli Sąd Najwyższy stwierdził takie przewinienie. Zaraz po uchwaleniu noweli, parlament uchwalił ustawę o udzieleniu prezydentowi szerokich pełnomocnictw, umożliwiających wydawanie rozporządzeń z mocą ustawy. Nowela dawała możliwość stworzenia silnego rządu, który mógłby funkcjonować razem z parlamentem. Autorem tekstu Uchwalenie tzw. noweli sierpniowej do Konstytucjijest M. Materiał został opublikowany na licencji CC BY-SA Czytaj też:Piłsudski sięga po władzę w przewrocie majowym. Czy od początku planował zdobyć ją siłą? Źródło: Muzeum Historii Polski Szybki wzlot i równie spektakularny upadek Centrolewu przypomina, że obrona prawa i demokracji to czasem zbyt mało, by zyskać społeczne zaufanie i wygrywać wybory. Była niedziela 29 czerwca 1930 r. Na Rynku Kleparskim w Krakowie zgromadziło się niemal 30 tys. ludzi. Ścisk, upał. Z tłumu od czasu do czasu padały wrogie rządowi okrzyki. Pierwszy przemówił poseł PSL Józef Putka. Ten świetny orator nie przebierał w słowach: „Zamiast ulg dla ludu oddano lud ten pod okupację głupiej i dokuczliwej biurokracji, a państwo zamieniono na teren okupacyjny, rządzony prawem mocniejszego”. Putek nazwał rządy sanacyjne kultem bezprawia i gwałtów doprowadzonym do potęgi. Po wiecu tłum formuje pochód, który rusza w kierunku Rynku Głównego i pomnika Mickiewicza. Pieśni nabożne i ludowe przeplatają się z „Czerwonym Sztandarem” i „Międzynarodówką”. Równocześnie w Starym Teatrze obraduje niemal 1,5 tysiąca delegatów zwołanych przez wszystkie ugrupowania znajdujące się w opozycji wobec Józefa Piłsudskiego. Uczestnicy nazwali się Kongresem Obrony Praw i Wolności Ludu. Udało się im uzgodnić tekst wspólnej deklaracji: „Polska znajduje się od czterech lat pod władzą dyktatury faktycznej; woli dyktatora podlega również Prezydent Rzeczpospolitej; podważone zostało u podstaw zaufanie społeczeństwa do prawa we własnym państwie”. Pod rezolucją podpisali się przywódcy Polskiej Partii Socjalistycznej, Chrześcijańskiej Demokracji, Narodowej Partii Robotniczej, PSL Piast, PPS, PSL Wyzwolenie i Stronnictwa Chłopskiego, dając tym samym początek sojuszowi znanemu jako Centrolew. Premier Wincenty Witos, uczestnik kongresu, wspominał panującą wśród uczestników atmosferę zapału i podniecenia: „Mimo że obrady już zamknięto, sala wrzała w dalszym ciągu. Długo jeszcze było słychać z niej gęste okrzyki: »Precz z lokajem Mościckim!«. »Na szubienicę z Piłsudskim!«”. Zamach stanu Piłsudskiego z maja 1926 r. na dobre zwichnął ustrój II Rzeczpospolitej. Zmianę, jaka dokonała się w wyniku obalenia rządu i objęcia władzy przez marszałka, on sam scharakteryzował nad wyraz trafnie: była to „rewolucja bez rewolucyjnych konsekwencji”. Najważniejszy skutek zamachu: parlament i prezydent przestali być jedynym źródłem prawa w państwie – stał się nim Piłsudski. Osobiście podejmował wszystkie najważniejsze decyzje, nie ponosząc przy tym żadnej formalnej odpowiedzialności. Osądzić za decyzje mógł go jedynie Bóg i historia. Po 1926 r. krajowa polityka z grubsza podzieliła się na – używając słów samego Piłsudskiego – tak zwany obóz naprawy państwa (a więc sanację) oraz sejmokrację krzykaczy, czyli opozycję. W wyborach z roku 1928 sanacja nie zyskała jednak większości w Sejmie i wtedy właśnie na nim skupił się atak rządu. Marszałek nie miał zamiaru parlamentu likwidować, jednak pragnął go upokorzyć, pozbawiając przy tym autorytetu w oczach opinii publicznej. Szeregi niezadowolonych ze stanu rzeczy w państwie rosły powoli. Opozycja długo nie mogła się porozumieć, czy należy piłsudczyków zwalczać, czy też w pewnych kwestiach z nimi współpracować. Niestety – wielu uczestników kongresu krakowskiego nie miało czystych sumień – podczas zamachu majowego nie protestowali, gdy wojsko obaliło legalny rząd. Do ugrupowań, które poparły wówczas Piłsudskiego, należały PSL Wyzwolenie oraz PPS (ogłoszony na prośbę PPS strajk generalny kolejarzy uniemożliwił dojazd do Warszawy wojskom popierającym rząd). Lewica sądziła, że zdobywszy pełnię władzy, Piłsudski przeprowadzi oczekiwane reformy społeczne. Srogo się zawiodła, ale wielu jej działaczy (często bardzo wpływowych, jak np. Ignacy Daszyński) nie było w stanie przyjąć do wiadomości, że ich stary towarzysz partyjny chce rządzić krajem wedle własnego tylko uznania. Pod tym względem krakowski kongres Centrolewu stanowił przełom – uczestnicy zgodzili się bowiem, że państwo zmierza w kierunku dyktatury. Pozwalało to żywić nadzieję, że opozycji uda się stworzyć jednolity front i zyskać masowe poparcie. Konsolidacja przeciwników sanacji wywołała nerwowe reakcje władz. Kilka dni przed kongresem na krakowskim dworcu dwóch „nieznanych sprawców” pobiło Adama Ciołkosza, jednego z przywódców PPS. Wkrótce okazało się, że za napaść odpowiedzialny był Andrzej Czuma – agent policji i sympatyk obozu sanacyjnego. Z kolei 27 czerwca kolejni „nieznani sprawcy” strzelali do siedzącego w kawiarni w warszawskich Alejach Ujazdowskich posła PPS Hermana Liebermana Strzelec chybił, ale zranił w rękę kobietę siedzącą przy sąsiednim stoliku. Podobne napaści zdarzały się coraz częściej. Atmosferę podkręcał sam Piłsudski, udzielając wywiadów, gdzie – w dość obelżywych słowach – czynił osobiste wycieczki pod adresem posłów opozycji, którzy krytykowali go w Sejmie, Liebermana np. nazwał kauzyperdą (czyli marnym adwokatem). Zjednoczenie opozycji pod wspólnym sztandarem Piłsudski postanowił uznać za zamach na państwo. Dzień po zakończeniu kongresu krakowskiego w Druskiennikach doszło do narady marszałka z najbliższymi współpracownikami. Podjęto na niej decyzję o wszczęciu wobec organizatorów kongresu śledztwa, jednak po kilku dniach umorzono je z powodu braku podstaw prawnych. W ramach ofensywy politycznej prezydent Mościcki rozpisał nowe wybory, a parlament został rozwiązany. W związku z tym parlamentarzystów przestał chronić immunitet. Organy rządowe miały dołożyć wszelkich starań, by utrudnić działalność opozycji. Minister spraw wewnętrznych gen. Felicjan Sławoj Składkowski otrzymał od Piłsudskiego polecenie sporządzenia dokumentacji obciążającej każdego z przywódców Centrolewu. Były to niesławne „kondemnatki”, czyli lista rzeczywistych bądź wymyślonych przewinień, za które można było wytoczyć posłom proces. Podczas kolejnego spotkania ze Składkowskim marszałek zaznaczył zielonym ołówkiem nazwiska tych, którzy mieli być aresztowani. Tymczasem partie tworzące Centrolew przystąpiły do rozmów o stworzeniu wspólnego bloku wyborczego. Właściwe porozumienie podpisano 9 września 1930 r. Tego samego dnia 18 przywódców opozycji z byłym PSL-owskim premierem Wincentym Witosem na czele zostało aresztowanych i osadzonych w wojskowym więzieniu w Brześciu. Zarzuty dotyczyły udziału w powstaniu Centrolewu, któremu zarzucano przygotowywanie zamachu stanu. Komendant brzeskiej twierdzy, pułkownik Wacław Kostek-Biernacki, niechlubnie zapisał się w historii brutalnością w stosunku do internowanych polityków i wydaniem strażnikom przyzwolenia na fizyczne znęcanie się nad nimi. Informacja o bezprawnych aresztowaniach szybko rozeszła się po kraju. Spory z parlamentu rozlały się na ulice. Pokazem siły opozycji miał być 14 września, kiedy to w dwudziestu miastach zaplanowano wiece przeciwników sanacji. W łonie przywódców samego Centrolewu nie było jednak zgody, czy wobec policyjnych zakazów zgromadzenia w ogóle powinny się odbyć. Mimo to w Warszawie na manifestację w Dolince Szwajcarskiej stawiło się kilka tysięcy ludzi: dominowali robotnicy, zwolennicy PPS, ale byli tam również chłopi z Ciechanowa czy Siedlec. Rano tego samego dnia w „Kurierze Porannym” ukazał się wywiad, w którym Piłsudski wyśmiewał przedstawianie aresztowanych posłów jako obrońców demokratycznego ustroju: „Takie »prawo wolności« – toż koń by się z niego śmiał, mówiąc językiem legionowym. Tam oszukać, tam szantażować, tam strzelić z rewolweru, tam ukraść – to są »prawa wolności«”. Na czele pochodu, który ruszył ulicą Chopina, stała działaczka PPS, a zarazem obrończyni praw kobiet Justyna Budzińska-Tylicka. Demonstrantów ochraniali członkowie zbrojnej milicji PPS. Mimo to na pochód ruszyła szarża policji konnej. Wtem sypnęły się na nich kule bojówek. Strzelali też policyjni prowokatorzy po cywilnemu. Ktoś rzucił domowej roboty bombę. Bilans tego dnia to dwóch zabitych cywilów, kilkunastu ludzi (w tym policjantów) z ranami postrzałowymi i ponad setka aresztowanych. Poza Warszawą wiece opozycji nie przyciągnęły tłumów. W Częstochowie zebrało się w sumie kilkaset osób. W Ostrowie Wielkopolskim pochód rozpędziła policja, a na Kresach Wschodnich – między innymi w Wilnie – zgromadzenia nie udały się w ogóle. Podział między bardziej zachowawczymi (PSL Piast i Stronnictwo Chłopskie) a radykalnymi (PPS, PSL Wyzwolenie) członkami Centrolewu był coraz bardziej widoczny i potęgował dezorientację wyborców. Po nieudanej akcji z 14 września opozycja wiedziała, że nie ma dość sił, by rzucić rządowi wyzwanie na ulicach. Starsza generacja przywódców wciąż przekonywała, że najodpowiedniejszą karą dla rządu będzie „sąd całego narodu przy urnie wyborczej”. Tymczasem sanacja prowadziła kampanię wyborczą na swoich zasadach. Trwały aresztowania kandydatów porozumienia. Podczas wiecu w Lublinie zatrzymano Irenę Kosmowską, znaną działaczkę ludową i społeczną, za stwierdzenie, że Polska znalazła się pod rządami obłąkańca. Skazano ją później na pół roku więzienia, jednak prezydent Mościcki uniewinnił ją w trybie nadzwyczajnym. W sumie przed wyborami do więzień trafiło ok. 1,6 tys. zwolenników Centrolewu. Zdecydowaną większość stanowili działacze PPS – część z nich oskarżano o rzekome przygotowania zamachu na Piłsudskiego. Wybory z 16 listopada 1930 r. zmieniły się w plebiscyt – za naczelnikiem kraju lub przeciw niemu. Werdykt wyborców był porażką opozycji. BBWR zdobył ponad 46 proc. głosów, a Centrolew ledwie 18 proc., tracąc realny wpływ na politykę. Wybory były łabędzim śpiewem zjednoczonej opozycji. Przyczyny porażki nie tkwiły jednak wyłącznie w policyjnym terrorze. Wewnątrz kierownictwa Centrolewu wciąż toczyły się spory, a członkowie poszczególnych partii z niezrozumieniem przyjmowali decyzję o marszu pod jednym sztandarem z wczorajszymi rywalami. Co istotniejsze, Centrolew nie był w stanie doprowadzić do sytuacji, w której istota konfliktu politycznego byłaby zrozumiała dla większości społeczeństwa. Sojusz ostrzegał, że głosy oddane na kandydatów sanacyjnych popchną Polskę w kierunku dyktatury, co osłabi międzynarodową pozycję kraju. Zamiast kwestii społecznych i obietnicy reform, które mogłyby polepszyć los wyborców, opozycja wzięła na sztandary hasła, jak się wówczas wydawało, nieco oderwane od problemów życia codziennego. Próba przedstawienia sytuacji w kraju w formie konfliktu między „rycerzami demokracji” (jak partyjna prasa określała niektórych działaczy PPS) a dyktaturą również zakończyła się niepowodzeniem. Piłsudczycy odnieśli sukces, sprowadzając spór do wyboru między zwolennikami sprawnej i dbającej o interesy społeczeństwa władzy a obrońcami własnych przywilejów. Trzeba też pamiętać o kontekście europejskim. Na przełomie lat 20. i 30. XX w. liberalizm przeżywał poważny kryzys. Zaś autorytaryzm jawił się wielu jako ustrój przyszłościowy i nowoczesny. Faszyzm włoski wydawał się krokiem naprzód w stosunku do bezproduktywnego i rozgadanego parlamentaryzmu. Nawet drastyczne łamanie praw, jak np. osadzenie opozycjonistów w Brześciu, część opinii publicznej uważała za uzasadnione interesami znajdującego się w trudnym położeniu państwa. Po latach redaktor naczelny paryskiej „Kultury” Jerzy Giedroyc, którego trudno posądzić o autorytarne sympatie, tak opisywał swój ówczesny stan ducha w „Autobiografii na cztery ręce”: „Gdy usprawiedliwiałem działania niekonstytucyjne (...), miałem na widoku naprawę państwa, uczynienie go lepszym, bardziej sprawiedliwym, bardziej logicznym”. Niestety, szybko okazało się, że logika ta oznacza koniec demokracji. Ale wtedy nie było już opozycji, by jej bronić. Przewrót Majowy - krótko. Co było przyczyną podjęcia decyzji o zamachu stanu? Kto przeprowadził pucz oraz jak on wyglądał? Do jakich konsekwencji doprowadziły wydarzenia z maja 1926 roku? Przedstawiamy najważniejsze Majowy - krótko o jednym z najważniejszych wydarzeń w historii II Rzeczypospolitej. Zbliża się kolejna rocznica pamiętnego zamachu stanu. Z tej okazji przypominamy, czym właściwie był Przewrót Majowy, dlaczego do niego doszło oraz jakie miał konsekwencje dla dalszych losów naszego Majowy - krótko: przyczynyPrzewrót Majowy to nie tylko jedno z najważniejszych wydarzeń mających miejsce w II Rzeczypospolitej, ale przede wszystkim jedna z ważniejszych kart historii naszego kraju. Zbrojny zamach stanu został dokonany w Polsce w dniach 12 - 15 maja 1926 roku przez marszałka Józefa Piłsudskiego. Pucz był następstwem pogarszającej się polityki gospodarczej oraz kryzysu gabinetowego w Polsce. W związku z brakiem stabilizacji w instrumentach aparatu państwa, skutkującej problemami w życiu codziennym obywateli, marszałek Piłsudski wraz z obozem swoich zwolenników podjęli decyzję o przejęciu władzy w kraju i wprowadzeniu ładu i główną przyczynę Przewrotu Majowego można wymienić ogromne niezadowolenie Piłsudskiego z tego, jak sprawowana była władza w Polsce. Do najważniejszych punktów polityki krajowej i zagranicznej krytykowanej przez marszałka możemy zaliczyć:powstanie konstytucji marcowejpodpisanie układów w Rapallo i Locarno zagrażających interesom Władysława Grabskiego nie przynosiły Polsce powodów do dumy. Chwilowe powstrzymanie hiperinflacji nie było wystarczającym powodem do tego, aby wśród obywateli zapanował spokój i zadowolenie. W kraju nasilały się strajki robotników, produkcja przemysłowa miała się coraz gorzej, zwiększało się bezrobocie oraz narastał konflikt celny z Niemcami. Na krajową politykę na pewno nie wpłynęły również dobrze liczne zmiany w obozie rządzącym i gabinetach oraz ciągłe walki Majowy opracowanie - przebiegZamach stanu i przejęcie władzy przez marszałka Piłsudskiego i obóz sanacji rozegrał się na przestrzeni kilku dni. Jego przebieg przedstawiamy w punktach poniżej:12 maja 1926 r. ostatnia próba porozumienia między Józefem Piłsudskim i prezydentem RP Stanisławem Wojciechowskim, oddziały wojskowe wierne marszałkowi Piłsudskiemu zajmują pierwsze pozycje na warszawskich mostach dochodzi do pierwszych starć z oddziałami rządowymi, próba negocjacji rozpoczęta przez marszałka Sejmu RP Macieja Rataja13 maja 1926 r ostatnia próba negocjacji przeprowadzonych przez Rataja zakończonych niepowodzeniem14 maja 1926 r. Piłsudski przejmuje kontrolę w stolicy, następuje dymisja rządu Wincentego Witosa i złożenie urzędu przez prezydenta Wojciechowskiego, zgodnie z Konstytucją RP uprawnienia prezydenta przejął Maciej Rataj i powołał nowy rząd z Kazimierzem Bartlem na czele, w którym Piłsudski został ministrem spraw wojskowych i generalnym inspektorem Sił i ofiary Przewrotu MajowegoNajważniejszymi skutkiem przeprowadzonego zamachu stanu był zamierzony cel Piłsudczyków - przejęcie władzy w Polsce. Rządy sanacji panowały aż do rozpoczęcia II wojny światowej. Na urząd premiera desygnowano Kazimierza Bartla, prezydentem został Ignacy Mościcki. 2 Sierpnia 1926 roku wprowadzono tzw. nowelę sierpniową, na mocy której Prezydent otrzymał większe Józefa Piłsudskiego kosztował zdrowie prawie tysiąc osób. Według oficjalnych danych w czasie przewrotu zginęło 215 żołnierzy. Wojsko Polskie straciło 190 szeregowców i 25 oficerów. Zginęło również 164 cywilów, 314 zostało Przewrót Majowy był słuszny?Jak większość historycznych wydarzeń w Polsce, Przewrót Majowy ma swoich zwolenników i przeciwników. Jedni twierdzą, że pucz był nieunikniony, drudzy - że mogło się obyć bez konfliktu zbrojnego, który przyniósł w konsekwencji mnóstwo ofiar. Wśród najsłynniejszych opinii na temat wydarzenia można wymienić Otwierając możliwości rozwoju faszyzmu w Polsce, wyrażającego się w autokratyzowaniu państwa, elitarnym podziale społeczeństwa, likwidacji zdobyczy socjalnych - przewrót majowy jednocześnie zahamował rozwój sił demokratycznych i rewolucyjnych w Polsce - twierdził Antoni Tylko stanowcze działanie mogło zapobiec najgorszemu. Piłsudski ratował Rzeczpospolitą przed śmiertelnym konfliktem, może wojną domową i upadkiem państwa. Ratował też demokrację. Gdyby zwyciężyła prawica - musiałaby okiełznać lewicę; gdyby zwyciężyła lewica - doszłoby do rewolucji społecznej. Każdy z tych przypadków oznaczał koniec demokracji - podkreślał Leszek MoczulskiChociaż zamach stanu wciąż dzieli historyków, są oni zgodni, że Józef Piłsudski w swoich działaniach kierował się patriotyzmem, a miłości do ojczyzny nie można było mu odmówić. Wydarzenia z 1926 zapisały się w historii naszego kraju na zawsze, mając dla niej wyjątkowe TAKŻE NA był Przewrót Majowy? Rocznica wydarzenia już niebawemKiedy wybuchła II wojna światowa? Zbliża się rocznica jej końcaZbliża się rocznica zakończenia II wojny światowej. Wszystko co musisz wiedzieć o konflikcieKiedy jest Dzień Pamięci Ofiar Zbrodni Katyńskiej?Jakie były przyczyny i skutki Przewrotu Majowego?

zamach majowy i rządy sanacji